معیارهای تشخیص اعتیاد به اینترنت در افراد چیست؟

 معیارهای تشخیص اعتیاد به اینترنت در افراد چیست؟ این نوعی تناقض است که علیرغم استفاده از اینترنت در جهت برقراری ارتباط فردی این وسیله سبب کاهش روابط میان فردی می‌شود.

نوع و کیفیت تعامل اجتماعی که این وسیله ارتباطی فراهم می‌آورد، علت این تنافض است. اینترنت از اهمیت مجاورت فیزیکی به وسیله به وجود آوردن شکل دیگری از شبکه‌های ارتباطی ( ارتباط مجازی) کاسته و ارتباط بین فردی ضعیفی به وجود می‌آورد.

از طرف دیگر استفاده روز افزون از اینترنت منجر به شکل گیری و گسترش نوع دیگری از وابستگی و اعتیاد شده است.

وابستگی به اینترنت به دلیل آن که همانند اعتیاد به مواد مخدر علائم ترک و مصرف دارد، وارد طبقه بندی فعالیت های اعتیادآور شده است.

 دیدگاه جهانی به اینترنت در حالت کلی مثبت است و مخالفتی در خصوص استفاده از آن وجود ندارد. هر چند که نحوه و میزان استفاده افراد از اینترنت در کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه متفاوت است.

 برای مثال در کشوری مثل عربستان سعودی به علت اجرای سیاست های خاص و الگوهایی که از سوی برنامه ریزان اجتماعی ارائه شده دسترسی افراد به اینترنت محدود به بعضی از سایت های خاص است. براساس اطلاعات منتشر شده، مردم این کشور تنها به دو هزار و پانصد سایت دسترسی دارند.

 پیش از ظهور اعتیاد به اینترنت، نوع دیگری از اعتیاد، اعتیاد به کامپیوتر، اول بار توسط شوتان، محقق ارشد دانشگاه برکلی، در سال ۱۹۸۹ مطرح شد.

 این محقق در طول بررسی ها بر روی انواع اعتیاد پی برده بود که گروهی از افراد از کامپیوترشان بیش از حد استفاده می کنند و رفتاری بیمار گونه بروز می دهند.

 بررسی ریشه های اعتیاد به اینترنت و موبایل

تاکنون، تحقیقات بالینی درباره اعتیاد، بر روی وابستگی به مواد مخدر و الکل انجام شده است.

هر چند بسیاری عقیده دارند واژه اعتیاد فقط باید در مورد رفتارهایی که‌ شامل تزریق دارو می‌شود به‌ کار رود، اما محققان برخی از رفتارها را شناسایی کرده‌اند که به طور بالقوه اعتیاد آور هستند و با حالات ناشی از استفاده از مواد مخدر یا اختلالات روانپزشکی همپوشانی دارند.

 در دو دهه گذشته، روانشناسان و محققان اعتیاد به تدریج پذیرفته‌اند که اعتیاد به چیزهایی غیر از مواد مخدر نیز می‌تواند به وجود آید. به عنوان مثال عادت‌هایی مانند پرخوری، میل جنسی و تماشای تلویزیون، استفاده مفرط از اینترنت، اعتیاد محسوب می‌شوند.

 در اعتیاد رفتاری، فرد به ‌آنچه انجام می‌دهد و احساساتی که در هنگام انجام دادن آن کار تجربه می‌کند، معتاد می‌شود.

 ظهور اعتیاد به اینترنت به‌عنوان یک اختلال جداگانه، اول بار در سال ۱۹۹۵ توسط ایوان گلدبرگ مطرح شد و در سال  ۱۹۹۶ توسط یانگ توسعه یافت.

 در حال حاضر مراکز درمانی سراسر آمریکا حتی در دادگاه و سیستم قانونی این کشور وابستگی به اینترنت را به عنوان یک اختلال روانی واقعی پذیرفته‌اند.

 از دست دادن کنترل بر روی رفتار، علائم ناخوشایند ناشی از ترک، عطش، ولع ‌زیاد برای کار با اینترنت، گوشه‌ گیری اجتماعی و افت تحصیلی و شغلی برخی از پیامدهای وابستگی به اینترنت هستند.

خصوصیات دیگری نیز برای افراد وابسته به اینترنت ذکر شده است، مانند استفاده از اینترنت برای فرار از مشکلات یا رفع احساس درماندگی، گناه، اضطراب و افسردگی، دروغ گفتن مکرر به اعضای خانواده و دوستان برای پنهان کردن میزان ماندن در فضای اینترنت.

 معتادان اینترنتی هم مثل الکلی‌ها با خانواده، کار، روابط اجتماعی و مدرسه مشکل پیدا می‌کنند. برخی از معتادان اینترنتی مثل الکلی‌ها یا افراد معتاد به مواد مخدر، میزان مصرف خود را مخفی می‌کنند تا بتوانند به کارشان ادامه دهند.

یکی ‌از شباهت‌های اعتیاد به اینترنت با سایر اعتیادها در آن است که معتادان اینترنتی اعتراف می‌کنند، هر بار بیشتر از گذشته آنلاین می‌مانند، درست مثل فردی الکلی که بیشتر از آنچه می‌خواهد یا حتی به خاطر می‌آورد، الکل می‌نوشد.

اعتیاد به تلفن همراه

دسترسی زودرس به دوستان، قابلیت مخفی نگاه داشتن مکالمات از خانواده، بهره‌مندی از سیستم پیام کوتاه برای مخفی‌ کاری بیشتر از جمله مزایای استفاده از تلفن همراه برای جوانان و نوجوانان است.

بخشی از محبوبیت پیام‌های کوتاه برای جوانان از آنجا ناشی می‌شود که آنها به تلفن همراه خود به‌عنوان بخشی از هویت شان می‌نگرند که وسیله شخصی و خصوصی است که به‌ جوانان برای تحرک و برقراری ارتباط همزمان، احساس استقلال می دهد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد رابطه‌ای بین استفاده بیش از حد از تلفن همراه، فشار روانی و بی‌قراری وجود دارد.

 اعتیاد به تلویزیون

به‌ دنبال‌ اختراع تلویزیون در دهه ۱۹۲۰، تحولات فراوانی از هنگام راه یافتن آن به خانه‌ها صورت گرفته است و امروز با شمار فراوانی از مردم مواجه هستیم که روزانه بیش از هشت ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند.

نشانه‌ها و دلایل مختلفی وجود دارد که وابستگی به تماشای تلویزیون را یک نوع اعتیاد بدانیم. وقتی معتاد به تلویزیون را از تماشای آن محروم می کنیم نشانه‌های محرومیت از آن پدیدار می‌شود.

 بررسی‌ها نشان داده ‌است، معتادان به ‌تلویزیون دارای احساس گناه هستند، ولی سایر وسایل برای پر کردن اوقات فراغت احساس گناه ایجاد نمی‌کنند و شادی و خشنودی ناشی از آن‌ها بیشتر و ادامه ‌دارتر است، اما تلویزیون به جای احساس رضایت، احساس گناه ایجاد می‌کند.

 اعتیاد به تلویزیون، مانند اعتیاد به مواد مخدر، دنیایی از خیال و توهم ایجاد کرده و جای واقعیت‌ها را می‌گیرد و مانند انواع دیگر اعتیاد تماشای آن ناشی ازعدم رضایت و خشنودی واقعی در زندگی است.

 دیدگاه ها:

پروفسور نیک هاجسون، روانپزشک و رفتارشناس برجسته مدرسه پزشکی دانشگاه هاروارد می‌گوید:" انواع و اقسام رفتارهای اعتیادی مانند اعتیاد به الکل، کار، تلفن همراه و یا اینترنت دامن‌گیر برخی از افراد شده‌ است که با پناه بردن به چیزی از خارج از خودشان احساس آرامش می‌کنند."

 او می افزاید:" هسته اصلی رفتار حاکی از اعتیاد از آنجا ناشی می‌شود که فرد به دنبال شیوه‌ای است تا مشکلات اش را درمان کند و در این راه انجام یک رفتار را مناسب می‌بیند. پس از آن فعالیت‌های حرفه‌ای و ارتباطی معتادان به رفتارهای اعتیادی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. فزآینده و صعودی بودن رفتار، عدم موفقیت برای قطع رفتار توسط شخص، عدم قدرت فرد در خودداری از این رفتار به رغم وجود پیامدهای منفی، ایجاد رنجش برای خود و دیگران به خاطر رفتار اعتیادی، احساس گناه داشتن از جمله مولفه‌های رفتار حاکی از اعتیاد است."

 معیارهای تشخیص اعتیاد به اینترنت در افراد

اعتیاد به اینترنت از سه مرحله تشکیل شده است.

۱- تداوم استفاده

۲- زیاد شدن ساعت مصرف

۳- مرحله اعتیاد واقعی

اعتیاد به اینترنت هم مثل اعتیاد به تماشای تلویزیون و دود کردن سیگار، در ابتدا کم خطر به نظر می رسد، اما با گذشت زمان، به معضلی بزرگ بدل می شود.

از معمول ترین معیارهای تشخیص اعتیاد به اینترنت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- افت تحصیلی شدید

- کاهش وزن

- بالا رفتن دامنه تنش های عصبی

- کاهش فعالیت های اجتماعی، معاشرت با اشخاص

- قانون گریزی

- عدم مسئولیت پذیری

- خشونت بیش از حد

- پرخاشگری

- تغییر عادت های رفتاری

- ابتلا به سردردهای عصبی

همچنین افرادی که ساعت ها بازی کامپیوتری یا چت می کنند، در معرض اعتیاد به اینترنت و کامپیوتر قرار دارند.

 نکته ای که باید به آن توجه شود آن است که این افراد درست مثل معتادان به مواد مخدر، بعد از مدتی و در صورت عدم دسترسی به کامپیوتر و اینترنت دچار بی قراری، تحریک پذیری، عصبانیت و احساس نیاز می شوند.

البته شدت این علائم در افراد گوناگون متفاوت است. درمان اعتیاد به اینترنت به این دلیل اهمیت دارد که بی توجهی به آن، سبب عدم مسئولیت پذیری نسبت به خانواده، ازدواج، شغل و ... می شود.

 اعتیاد به اینترنت نشانه چیست و چه عواملی در گرایش افراد به سوی این اعتیاد نقش دارند ؟

مشکل اعتیاد اینترنتی از عوارض زندگی در دنیای متمدن است ولی با این حال این مشکل در جوامع غربی کمتر از جوامع شرقی به چشم می خورد و علت این امر این است که در جوامع غربی ارائه اینترنت به درون جامعه به همراه یک برنامه مدون و پایدار و طبق برنامه ریزی های قبلی صورت گرفته است. در حالی که ورود اینترنت به سایر کشورها طبق برنامه و کنترل شده نبوده است و به همین دلیل است که دچار مشکلاتی شده اند

 علت های روانی اعتیاد به اینترنت

یکی از بزرگترین علل روانی انواع اعتیاد، فرار از مشکلات است. اما موضوعی که در این جا بایستی به آن توجه شود مشخص کردن مسئله سن، جنسیت و کاربری است که قصد استفاده از اینترنت دارد.

کاربر اینترنتی محدوده سنی و جنسیت مشخصی ندارد و به این مفهوم است که کاربران اینترنت ترکیب متفاوتی از مردان و زنان هستند.

برای مثال دانش آموز دبستانی و دبیرستانی، ورزشکار، مادر خانه دار، استاد دانشگاه و ... می توانند کاربر اینترنت باشند و با توجه به نیازهای شان از آن استفاده کنند.

 اما موضوع حائز اهمیت، مشکلات درونی این افراد است که آنها را آزار می دهد و نمی توانند با والدین، دوستان و نزدیکان در میان بگذارند. بنابراین سعی می کنند از ارتباطات مجازی در اینترنت استفاده کنند.

خطرات اعتیاد اینترنتی

میزان خطراتی که شخص را تهدید می کند بسته به سن، جنسیت و موقعیت فردی و اجتماعی متفاوت است.

شایع ترین خطراتی که می توان به آنها اشاره کرد عبارتند از:

- خطر تشدید افسردگی

- از بین رفتن خلاقیت

- کاهش کیفیت روابط اجتماعی

- کم خوابی

- افت تحصیلی و کاری

- فرار از مدرسه

- طلاق

- بی اعتنایی

- از بین رفتن حس مسئولیت پذیری

- از دست دادن شغل

- مقروض شدن

 چگونگی مقابله با اعتیاد اینترنتی

اعتیاد اینترنتی به عنوان آسیبی اجتماعی ممکن است هیچ گاه به طور کامل ریشه کن نشود، اما با تدبیر و برنامه ریزی مناسب می توان آن را کنترل کرد.

 در این راستا باید تلاش شود تا با ارتقاء سطح آگاهی اقشار مختلف جامعه، پیشگیری از اعتیاد اینترنتی را ترویج کنیم.

 از زمان شیوع اعتیاد به اینترنت، روش های غلطی برای مقابله با این پدیده معمول شده است. ( جلوگیری از استفاده از کامپیوتر و اتصال به اینترنت) ولی مطالعات دانشمندان مدرسه روان پزشکی مرکز پزشکی رونالد ریگان در لس آنجلس نشان داده است که این تکنیک ها نمی تواند مانع از گسترش این نوع اعتیاد شوند. خانواده ها و مسئولان باید اعتیاد اینترنتی را به رسمیت بشناسند.

نتیجه

اینترنت فواید بسیاری دارد که عبارتند از:

- وجودش مهم، ضروری و بنیادی است.

- از نظر محیطی و اکولوژی بی خطر و سالم است.

- روش استفاده از آن راحت، مناسب است.

 با استفاده از اینترنت شیوه های زندگی متحول شده و انجام کارها ساده تر شده است. اما می تواند شرایط مصرف مواد مخدر، نوشیدن الکل، قاچاق مواد مخدر و ... را تسهیل کند.

 چند نکته مهم که درباره استفاده از اینترنت

- زنان بیشتر از مردان آنلاین می شوند.

- ۵۰ درصد از افرادی که آنلاین می شوند در مورد سن، وزن، شغل، وضعیت تاهل و جنسیت شان دروغ می گویند.

- ۲۰ درصد افرادی که آنلاین می شوند، تاثیر منفی این کار را در زندگی مشاهده می کنند.

- تقریباً ۵۰ درصد از مشکلات خانوادگی به اینترنت مربوط است.

-۱۱ درصد افرادی که آنلاین می شوند به تدریج به اینترنت معتاد می شوند.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پیشگیری نوین